पिवोट पोइंट ट्रेडींग -इन्ट्राडे स्ट्रॅटेजी

ओपनिंग रेन्ज ब्रेकआऊट विषयीच्या यापूर्वीच्या पोस्टमध्ये मी असे म्हटले होते कि सुरुवातीच्या दोन तासात जर असा ब्रेकआऊट मिळाला नाही तर त्या दिवशी ORB स्ट्रॅटेजी वापरू नये. म्हणजेच मार्केट हे ट्रेंन्डींग वा रेन्जींग असे कसेही असू शकते. तेव्हा रेन्जींग मार्केटच्या बाबतीत ज्या अन्य स्ट्रॅटेजी वापरल्या जातात, यापैकीच एक लोकप्रिय पद्धत म्हणजे - ' पिवोट पॉइंट ट्रेडींग '.
 ORB स्ट्रॅटेजी वापरताना काहीवेळा असा अनुभव येतो कि ओपनिंग रेन्ज ब्रेक केल्यावरही त्या इंडेक्स वा स्टॉकची किंमत एका ठराविक पातळीला स्पर्श करून पुन्हा उलट्या दिशेने प्रवास करू लागते आणि काही वेळानंतर पुन्हा मुळ दिशा पकडते. असे कशामुळे होते तर अर्थातच डिमांड आणि सप्लायमुळे !
 डिमांड काही ठराविक लेवल्स वर  कमी होतो व सप्लाय वाढतो तेथे साहजिकच किंमत वाढायची थांबते आणि मग या दोन घटकांमधील फरक वा ढळलेला तोल पुन्हा सावरेपर्यंत म्हणजे डिमांड हा साधारणपणे सप्लायएवढा वाढेपर्यंत किंमत कमी होत जाते. डिमांड हा सप्लायपेक्षा वाढला तर ती पुन्हा वाढू लागते. हे सर्व आपल्याला माहीत असूनही पुन्हा येथे अशासाठी लिहिले कि अशा डिमांड आणि सप्लायने तयार होणा-या इन्ट्राडे लेवल्स शोधून त्यानुसार अनेक लोक ट्रेड करत असतात आणि त्यामुळे या लेवल्स अधिकच परिणामकार ठरत असतात. तेव्हा या लेवल्स माहीत असणे इन्ट्राडे ट्रेडरला अतिशय गरजेचे आहे. भरपूर वोल्युम असलेल्या शेअर्स वा निफ्टीच्या बाबतीत या लेवल्स अधिक परिणामकारक असतात.
 पिवोट पॉइंट सिस्टीमच्या आधारे या लेवल्स शोधून काढणे अगदी सोपे आहे.
शालेय गणितातील ' सरासरी ' ही संकल्पना आपल्याला आठवतच असेल.  पिवोट पोइंट म्हणजे अशीच काहीशी सरासरी किंमत आहे. यात आधल्या दिवशीच्या किंमतीचा उच्चांक, नीचांक आणि बंद भाव या तीन घटकांची बेरीज करून त्याला ३ ने भागले जाते-म्हणजेच सरासरी काढली जाते. या सरासरीलाच आजच्या दिवसासाठीचा ' पिवोट पोइंट ' वा ' डेली पिवोट '( DP) असे म्हणतात. आता या पिवोट पोइंटच्या वर व खाली प्रत्येकी दोन लेवल्स शोधल्या जातात. साहजिकच डेली पिवोटच्या वरील लेवल्स या रजिस्टन्स व खालील लेवल्स या सपोर्ट म्हणून वापरल्या जातात. डेली पिवोट आणि या ४ लेवल्स मिळून तयार होणा-या सिस्टीमला ' 5 point system ' असेही नांव आहे.
पिवोट व अन्य लेव्ल्स शोढून काढण्यासाठीचा सोपा फॉम्युला असा आहे -

डेली पिवोट पॉइन्ट  (PP) = आधल्या दिवशीच्या high, low व close ची सरासरी. तेव्हा -               PP =(H + L + C) / 3
पहिली  रजिस्टन्स लेवल  R1 = 2 * PP - L
दुसरी रजिस्टन्स लेवल    R2 = PP + (R1 - S1)
पहिली सपोर्ट लेवल          S1 = 2 * PP - H
दुसरी सपोर्ट लेवल            S2 = PP - (R1 - S1)

(सर्व वाचकांच्या सोयीसाठी लवकरच मी या ब्लॉगवर पिवोट पोइंट लेवल्सचे रेडीमेड टेबलही कायमस्वरूपी देणार आहे. त्यात आधल्या दिवशीच्या इंडेक्स वा स्टॉकच्या ओपन ,हाय व क्लोज या किंमती टाकल्या कि आपणास आजच्या दिवशीसाठीच्या पिवोट व अन्य ४ लेवल्स आपोआप मिळतील)

अशा प्रकारे प्रत्येक दिवशीच्या ट्रेडींगसाठी ५ लेवल्स आपल्याला मिळतात. लक्षांत घ्या कि या लेवल्स फक्त आजच्या दिवसातील (इन्ट्राडे) संभाव्य  लेवल्स असतील आणि पुढील दिवसासाठीच्या नव्या लेवल्स , आजच्या किंमतींच्या आधारे पुन्हा शोधाव्या लागतील.
जे लोक ऑनलाईन ट्रेडींग प्लॅटफॉर्म वापरतात, त्यांना या लेवल्स त्यांच्या चार्टवर रेडीमेड मिळू शकतात. मात्र इतरांसाठी गूगल वा याहू फायनान्स आहेतच ! या मोफत सेवांच्या आधारे आपण जे चार्ट बघतो त्यावर आपण शोधलेल्या पिवोट लेवल्सची कल्पना करू शकतो, व त्या आधारे ट्रेड करू शकतो.
पिवोट पॉइन्ट सिस्टीमच्या आधारे मुख्यत्वे दोन बाबींचा बोध होतो-
१) मार्केटचे सेन्टीमेन्ट- बाजार जर पिवोट पॉइन्टच्या वर उघडून ट्रेड करत असेल तर  बुलीश ,आणि पिवोटच्या खाली उघडून तेथे ट्रेड करत असेल तर बेअरीश सेन्टीमेन्ट असे ढोबळमानाने म्हणता येइल.
२)  सपोर्ट व रजिस्टन्स लेवल्स- खरे म्हणजे पिवोट पोइन्ट व अन्य ४ लेवल्स या सपोर्ट व रजिस्टन्स अशा दोन्ही प्रकारे काम करतात. किंमत ही पिवोटच्या वर  असेल तर पिवोट हा सपोर्टचे काम करतो, व किंमत पिवोटच्या खाली असेल तर तो रजिस्टन्सचे काम करतो. त्याचप्रमाणे किंमतीने रजिस्टन्स लेवल ओलांडली तर तीचे सपोर्टमध्ये रुपांतर होते, आणि पुढील लेवल ही रजिस्टन्स म्हणून काम करते.
आता या लेवल्सचा प्रत्यक्ष वापर कसा करायचा ते बघुया. पिवोट ट्रेड हे दोन प्रकारे करणारे लोक आहेत. १) रेन्ज ट्रेडींग आणि २) ब्रेकआऊट ट्रेडींग.

१) रेन्ज ट्रेडींग -वरील आकृती बघा. इंडेक्स वा स्टॉक हा पिवोटच्या खाली ओपन होवून तेथे ट्रेड करत आहे. अशा स्थितीत पिवोट लेवल ही रजिस्टन्स लेवल असून (S1) हा पहिला सपोर्ट आहे. जेव्हा किंमत सपोर्ट लेवलच्या अगदी जवळ येवून परत फिरू पहाते तेथेच रेन्ज ट्रेडींग करणारे खरेदी करण्याचा निर्णय घेतात. साहजिकच पहिले टारगेट असते ते पिवोट लेवल. तेथे विक्री करून पुन्हा सपोर्टला येण्याची वाट बघता येते. अशा प्रकारे एका रेन्जमध्ये (जमल्यास पुन्हापुन्हा ) ट्रेडींग करण्याचा प्रयत्न केला जातो. मार्केटमध्ये काही महत्वाची बातमी वा रिजल्ट असे काही विशेष घडत नसेल, परदेशी बाजारही स्थिर (FLAT) असतील तर अशा प्रकारचे ट्रेडींग यशस्वी होते. मात्र खरेदी करताना सपोर्ट लेवलच्या किंचित खाली स्टॉपलॉस लावून ठेवणे अगदी गरजेचे आहे. कारण मार्केट हे कधीही आपला मूड बदलू शकते, त्यासाठी एक ट्रेडर म्हणून आपली तयारी हवीच.

2) ब्रेकआऊट ट्रेडींग - आता वरील आकृती पहा.  सुरुवातीला किंमत ही पिवोटच्या अगदी जवळ फिरत आहे. जेव्हा ती खालील बाजूस सरकते तेव्हा रेन्ज ट्रेडींगवाले विक्री करतीलही, पण ब्रेकआऊट ट्रेडींगवाले वाट बघतील ती क्लिअर ब्रेकआऊटची ! नंतर किंमत S1 या सपोर्टजवळ आली आहे. येथे रेन्ज ट्रेडींग करणारे स्क्वेअर-अप करून प्रॉफिट घेतील, तर काही आक्रमक रेन्ज ट्रेडर पुन्हा खरेदीही करतील, मात्र ब्रेकआऊट ट्रेडींगवाले येथेही वाट बघतील ती S1 लेवल (वा पिवोट लेवल) ब्रेक होण्याची. त्यानंतर जेव्हा किंमत वाढत जावून  पिवोट लेवलजवळ आली तेव्हा  रेन्ज ट्रेडींगवाले पुन्हा प्रॉफिट बूक करतील आणि अखेर जेव्हा किंमत पिवोट लेवलला ब्रेक करेल तेव्हा मात्र ब्रेकआऊट ट्रेडींगवाले ACTIVE होतील आणि खरेदी करतील. अर्थात त्यांचे पहिले टारगेट असेल ते R1 या लेवलचे ! खरेदीचे वेळेस पिवोट लेवलच्या किंचित खाली स्टॉपलॉस लावायला मात्र ते विसरणार नाहीत. पुढे R1 जवळ फक्त अर्धीच (partial profit booking) विक्री करून किंमत R2 या नव्या टारगेटकडे जाण्याचीही ते वाट बघतील. बाजारातील सेन्टीमेन्ट, बातम्या, ट्रेडरची शैली या गोष्टींनुसार असे निर्णय घेतले जातात.
काही लोक S3 आणि R3 अशा वाढीव लेवल्सचाही वापर करतात तर काही लोक दोन लेवल्सच्या मध्ये आणखी half level ची ही कल्पना करतात.

सारांश मुख्य संकल्पना ' पिवोट लेवल्स' च्या आधारे ट्रेडींग ही असली तरी त्याचा वापर कसा करायचा, मदतीसाठी आणखी कुठले टेक्निकल इंडीकेटर वापरायचे, स्टॉपलॉस नेमका कुठे लावायचा, किती मोठे ट्रेड करायचे, पूर्ण प्रॉफिट घेवून बाहेर पडायचे कि अर्धा प्रॉफिट घेवून पुढील टारगेटची वाट बघायची अशा अनेक बाबी प्रत्येकाने स्वतःच्या शैली व गरजेनुसार ठरवायच्या असतात.
पिवोट पोइन्ट ही जगभर लोकप्रिय असलेली उपयुक्त पद्धत आहे आणि प्रत्येक इन्ट्राडे ट्रेडरने ती अभ्यासणे गरजेचे आहे हे नक्की !
नेहमीप्रमाणेच आधी पेपर ट्रेडींग करा आणि मगच स्टोपलॉससह प्रत्यक्ष ट्रेड करा !
HAPPY TRADING !!



  

Read more »

निफ्टी फ्युचर्स -ओपनिंग रेन्ज ब्रेक आऊट (ORB) स्ट्रॅटेजी -

या आधीच्या पोस्टमधे उल्लेख केल्याप्रमाणे निफ्टी ट्रेड करण्यासाठी ज्या स्ट्रॅटेजीज सामान्यपणे वापरल्या जातात त्याची चर्चा आपण येथे करणार आहोत. अशा स्ट्रॅटेजीज या असंख्य असल्याने तसेच निफ्टी ट्रेडींग  हे इन्ट्राडे व शॉर्टटर्म अशा दोन्ही प्रकारात केले जात असल्याने साहजिकच हा विषय बराच मोठा आहे. निफ्टी फ्युचर्स ट्रेडींगची चर्चा  ही हेजींग शिवाय, तसेच हेजींग हे ऑप्शन्सच्या उल्लेखाशिवाय अपूर्ण रहात असल्याने आपल्याला हेजींग व ऑप्शन्सचीही चर्चा  येथे करावी लागणार आहे, मात्र हळूहळू आपण तेथपर्यंत पोचणार आहोत.
येथे हे लक्षांत घ्या कि कोणतीही एक स्ट्रॅटेजी ही हमखास फायदा देणारी जादूची छडी ठरत नसल्याने अनेक प्रकारच्या ट्रेडींग स्ट्रॅटेजीज् चा जन्म झाला आहे आणि जगभरचे ट्रेडर्स यापुढेही अशा स्ट्रॅटेजीज कायम शोधत रहातील हे नक्की.
मी माझ्या वाचनात आलेल्या काही महत्वाच्या स्ट्रॅटेजीजचा उल्लेख येथे करणार असलो तरी 'त्याप्रमाणेच ट्रेड करा' असा सल्ला देण्याचा माझा उद्देश नसून , जगभरचे ट्रेडर्स साधारणपणे काय करतात याची  माहिती घेवून त्यानुसार, आपल्या शैलीनुसार व  उपलब्ध साधनांनुसार त्यात थोडेफार बदल करून आपल्याला स्वतःची अशी काही स्ट्रॅटेजी तयार करता येते का ? या दिशेने  आपले विचार व्हावेत म्हणून ही माहिती देत आहे. कारण अशा प्रकारे अनेक पर्यायांमधून तावूनसुलाखून निघाल्याशिवाय मार्केटमध्ये  सलगपणे फायदा मिळवणे शक्य नसते.
 
ट्रेडींग स्ट्रॅटेजी म्हणजे काय ? -
शेअर बाजारातील ट्रेडींगपुरते बोलायचे तर कोणतीही अशी ट्रेडींगची पद्धत, जी आपल्याला पुढील ५ बाबींविषयी निर्णय घायला मदत करेल-
१) ट्रेडींग करायचे कि नाही ?
२) BUY करायचे कि SELL ?
3) नेमके कधी BUY/SELL करायचे ?(एन्ट्री पॉइंट)
४) कधी स्क्वेअर अप करायचे ?(EXIT / PROFIT BOOKING)
5) कधी LOSS BOOK करुन बाहेर पडायचे ( STOPLOSS)

 सुरुवातीला आपण फक्त इन्ट्राडे निफ्टी फ्युचर्स ट्रेडींग स्ट्रॅटेजीज ची (DAYTRADE NIFTY) चर्चा (यापुढील काही पोस्ट्समध्ये) करुया .

१)ओपनिंग रेन्ज ब्रेक आऊट (ORB) स्ट्रॅटेजी -
इन्ट्राडे ट्रेड करताना दिवसाच्या सुरुवातीच्या वेळेत खरेदी वा विक्री करून दिवसअखेर पर्यंत ( मात्र शक्य तेवढे लवकर) स्क्वेअर अप करणे अभिप्रेत आहे. मात्र  निफ्टी खरेदी का विक्री करायची आणि नेमके कधी ट्रेड करायचे या प्रश्नांची उत्तरे शोधताना ORB  पद्धतीचा उपयोग होतो. ORB स्ट्रॅटेजीचे ढोबळ स्वरूप असे आहे कि यामध्ये दिवसाच्या अगदी सुरुवातीचा काही काळ निफ्टीने (निफ्टी स्पॉट किंवा निफ्टी फ्युचर्स - दोन्ही किंमती विचारात घेणारे  लोक आहेत-आपली निवड अनुभवाने करावी) नोंदवलेला उच्चांक व नीचांक याची नोंद केली जाते.- यात १५ मिनिटे, ३० मिनिटे,४५ मिनिटे व १ तासापर्यंत अशा अनेक पर्यायांमधून एक निवड आपआपल्या निरीक्षणाप्रमाणे केली जाते. अशा ठरलेल्या पिरीअडनंतर निफ्टीने या पिरीअडमध्ये नोंदवलेला उच्चांक वरील बाजूस मोडला (ब्रेक आऊट) तर निफ्टी खरेदी (LONG POSITION) करण्याचा निर्णय घेतला जातो.  आणि निफ्टीने जर खालील बाजूस ब्रेक केले तर निफ्टीमध्ये विक्री (SHORT POSITION) केली जाते.
उदा. दिवसाच्या पहिल्या अर्ध्या तासात (यात प्री-ओपन ट्रेड ची १५ मिनिटे धरु नयेत) म्हणजे प्रत्यक्ष ट्रेडींग सुरु झाल्यावरच्या अर्ध्या तासात  निफ्टीने जर ५३७८ हा उच्चांक आणि ५३५१ हा नीचांक नोंदवला असेल तर या दोन्ही किंमतींमधील रेन्ज ही ओपनिंग रेन्ज समजली जाते.या अर्ध्या तासानंतर जेव्हा कधी निफ्टी कुठल्याही दिशेस ही रेन्ज मोडेल तेव्हा ट्रेड सुरु करण्याचा निर्णय घेतला जातो. निफ्टी जेव्हा ५३७८ हा आकडा ओलांडेल तेव्हा तो खरेदीचा सिग्नल समजला जातो, त्याऐवजी  जर निफ्टीने खालील बाजूस ५३५१ ही पातळे ओलांडली तर निफ्टी शोर्ट केला जातो. आता FALSE SIGNAL टाळण्यासाठी काहीजण सदर पातळी ब्रेक झाल्यावरही प्रत्यक्ष ट्रेड करण्यासाठी २ मिनिटे वा २ कॅन्डल्स थांबतात, किंवा कन्फर्मेशनसाठी अन्य एखाद्या टेक्निकल इंडीकेटर्सचा वापर करणारेही लोक आहेत. मात्र ते कसेही असले तरी या पद्धतीत महत्व आहे ते अशी ओपनिंग रेन्ज ब्रेक होण्याला !
अशा प्रकारे आपण  खरेदी करायची कि विक्री आणि ती कधी करायची हे दोन प्रश्न तर सोडवले, पण एखादे दिवशी असे कुठल्याही दिशेला निफ्टीने ओपनिंग रेन्जला ब्रेक केलेच नाही तर ? उत्तर सोपे आहे - त्या दिवशी (निदान ORB स्ट्रॅटेजीने तरी) ट्रेड करायचे नाही ! म्हणजे ट्रेड करायचे कि नाही याचेही उत्तर मिळाले.
साधारणपणे ट्रेन्डींग मार्केट असलेल्या दिवशी ही स्ट्रॅटेजी प्रभावी ठरते तर रेन्जबाऊंड मार्केटमध्ये हीचा उपयोग न होण्याची शक्यता असते. तेव्हा सुरुवातीच्या दोन तासात जर ब्रेक आऊट मिळाला नाही तर ही स्ट्रॅटेजी वापरणे टाळावे. तसेच एके दिवशी जास्तीत जास्त दोन वेळेला या स्ट्रेटेजीने ट्रेड करावे -यापेक्षा जास्त वेळेला करू नये असेही अनुभवी लोकांचे मत आहे.
आता अशा प्रकारे सुरू केलेला ट्रेड फायद्यात जात असेल तर प्रॉफिट कधी घ्यायचा म्हणजेच कधी ट्रेड्मधून बाहेर पडायचे हा निर्णय घेण्याचे खूपच पर्याय आहेत, खूपच मते मतांतरे आहेत. उदा. मिनिमम १० ते १५ पोइन्ट फायदा घेणे व बाहेर पडणे,  पुढील रेजिस्टन्स लेवलला बाहेर पडणे, वा RSI इंडीकेटरने ओवरबॉट सिग्नल(८०+) दिल्यावर बाहेर पडणे वा EMA क्रोसओवर वा अन्य टेक्निकल इंडीकेटरचा वापर करून विक्रीचा निर्णय घेणे, अशा अनेक पर्यायांमधून अनुभवाने जी पद्धत जास्तीतजास्त अचूक रिझल्ट देते ती पद्धत वापरली जाते.  तसेच निफ्टी शॉर्ट केला असेल तर परत खरेदी करण्याचा (COVERING) निर्णयही याच प्रकारे घेतला जातो.
राहता राहिला तो STOPLOSS कसा व कधी लावावा हा अतिशय महत्वाचा प्रश्न !
जेथे खरेदी वा विक्री केली आहे त्या पातळीला निफ्टीने (प्रॉफिट बूक करण्याआधी )परत छेद दिला तर, किंवा त्यापातळीला छेद दिल्यावर २ मिनिटे वा २  कॅन्डल्सनंतर, किंवा  निफ्टीचे ५ किंवा १० पोइंट्स, किंवा EMA क्रॉसओवर, किंवा पिवोट पोइण्ट लेवल(याबद्दल नंतर पाहूया) ब्रेक झाल्यास LOSS BOOK करणे, ट्रेलींग स्टॉपलॉस लावणे असे अनेक पर्याय उपलब्ध आहेत. यामधून निवड पुन्हा आपणासच करावयाची आहे, कारण किती तोटा झेलावा हे शेवटी आपणच ठरवायचे असते. 
ओपनिंग रेन्ज ही त्याच दिवशीची न घेता आधल्या दिवशीचीही घेणारे लोक आहेत, तर काहीजण दोन्ही दिवशीच्या रेन्जचा व दोन्ही दिवशीच्या वोलॅटिलिटीचाही एकत्रितपणे वापर करतात. एक लक्षांत घ्या कि कोणतीही सिस्टीम जेवढी अचूक बनवायला जावे तर ती अधिक गुंतागुंतीची बनत जाते. तेव्हा आपली स्ट्रॅटेजी साधी सोपी असणेही गरजेचे आहे. माझ्या मते कोणतीही स्ट्रॅटेजी सोपी असूनही तिचे नियम काटेकोरपणे पाळणे व नियमीतपणे एकच बंदीस्त सिस्टीम काही महिने वापरणे गरजेचे आहे. एके दिवशी तोटा झाला म्हणून दुसरे दिवशी दुसरी स्ट्रॅटेजी शोधणे चूकीचे आहे.
कुठल्याही स्ट्रॅटेजीचे एक उद्दीष्ट असते ते म्हणजे ट्रेडींगमधील निर्णयप्रक्रियेमधून मानवी भावना अलग करणे ! म्हणजेच ट्रेडींगच्या बाबतीत प्रामुख्याने लोभ व भिती या भावना  चुकीचा निर्णय घेण्यास कारणीभूत ठरतात. यापासून सुटका करून घेण्यासाठी अशी एखादी बंदीस्त ट्रेडींग स्ट्रॅटेजी गरजेची असते. ती आपण नक्की केली कि मात्र त्याबरहुकुम ट्रेड करत जावे अशी एकंदर यामागील भूमिका असते.
अशा प्रकारे एक बंदीस्त सिस्टीम बनवून त्याप्रमाणे स्टॉपलॉस लावून नियमीतपणे ट्रेड करत गेले तर कालांतराने आपण फायद्यात असल्याचे दिसेल.
वरील पद्धत एक उदाहरण म्हणून विचारात घ्या, त्यानुसार आधी किमान महिनाभर पेपर ट्रेडींग करा व अपेक्षीत रिजल्ट दिसले तरच प्रत्यक्षात ट्रेड करा.
HAPPY TRADING !!

Read more »

आव्हानात्मक आणि आकर्षक फ्युचर्स ट्रेडींग- फायदे आणि तोटे -

फ्युचर्स ट्रेडींगचे फायदे -
१) कमी ब्रोकरेज-   निफ्टी फ्युचर्सचा एक लॉट खरेदी वा विक्री करणे म्हणजे सध्याच्या किंमतीप्रमाणे सुमारे अडीच लाखाचा व्यवहार असतो व खरेदी व विक्री दोन्ही मिळून  साधारणपणे रु.२५० इतके ब्रोकरेज पडते.  तेवढ्याच किंमतीचे शेअर्स फक्त घेताना वा फक्त विकताना  किमान ०.३ % ब्रोकरेज धरले तरी

Read more »

निफ्टी फ्युचर्स म्हणजे काय ?

  आपल्यापैकी अनेकजण आधीपासून निफ्टी फ्युचर्सचे व्यवहार करीत असतील याची मला कल्पना आहे, मात्र बहुतांश मराठी लोक अजूनही याकडे वळलेले नाहीत आणि याचे कारण माहितीचा अभाव हेच आहे. पूर्वीच्या तुलनेत आता फ्युचर्स ट्रेडींगसाठी आवश्यक असणारे मार्जिन मनी (क्रेडीट) बरेच कमी झाले असल्याने फ्युचर्स ट्रेडींग हे फक्त श्रीमंतांसाठी असल्याचे चित्र बदलून हल्ली ते सामान्यांच्या आवाक्यात आले आहे .म्हणूनच निफ्टी फ्युचर्स या प्रकारामध्ये

Read more »

उत्तम दर्जाच्या शेअर्सची निवड करायची आहे ?

मित्रहो, याआधीच्या पोस्टमध्ये उत्तम दर्जाच्या शेअर्सचा उल्लेख मी केला होता. शेअरबाजारात गुंतवणूक करण्यातला अतिशय महत्वाचा भाग म्हणजे ज्यात आपला घामाचा पैसा ओतायचा त्या "शेअर्सची निवड" हे आपल्याला माहीतच आहे.
शेअर्सची निवड करताना त्या कंपनीचा म्हणजेच तिच्या बिझिनेसचा अभ्यास करणे आवश्यक असते, त्यालाच ' फंडामेंटल ऍनालिसीस ' म्हणतात. मात्र सर्वचजणांना असा अभ्यास करता येणे जमेल का ?

Read more »

शेअरबाजार हा जुगार आहे असे वाटते का ?

शेअरबाजारा विषयी ज्या अनेक उलट-सुलट समजूती आहेत त्यापैकी सर्वाधिक प्रभावी आणि वर्षानुवर्षे अनेकांच्या मनात घर करून बसलेली एक समजूत म्हणजे -
शेअरबाजार ? नको रे बाबा ! त्याच्या वाटेला जाणे म्हणजे जुगार खेळण्यासारखेच आहे.

या समजुतीला कारण म्हणजे इतरांचे ऐकिव अनुभव आणि जुन्या पिढीतील लोकांच्या परंपरागत विचारांचा आपल्या मनावर असलेला पगडा होय.
असे अनुभव आणि विचार खोटे वा सर्रास चुकीचे आहेत असे मला म्हणायचे नाही, मात्र  त्या लोकांना आलेले अनुभव नेमके कशा परिस्थितीत आले आणि त्याची खरी कारणे काय होती याचा विचार न करता, नीट पारखून न  पाहता, त्यावर आंधळा विश्वास ठेवणे चूकीचे आहे असे मात्र मला वाटते.
गेल्या वर्षी म्हणजे २०११ मध्ये जगातील सर्वच बाजारांनी मंदीचा अनुभव घेतला. जपानमधली त्सुनामी, ग्रीससारख्या देशांची डबघाई, तसेच खुद्द अमेरिकेतील तथाकथित मंदी या सर्व घटकांचा परिणाम म्हणून आपला बाजारही नरम राहिला.त्यातच आपल्याकडील घोटाळे, महागाई ,आंदोलने यांचाही प्रभाव  जाणवला. मात्र २०१२ वर्ष उजाडले आणि बाजार कोसळायचा थांबला, थोडीफार तेजी दाखवू लागला. तरीही मध्येच अचानक गटांगळ्या खात राहिला. अनिश्चिततेचे वातावरण तसेच राहिले. यामुळे सामान्य गुंतवणूकदाराला अधिकच अविश्वास वाटू लागला. अशा परिस्थितीत वरील प्रकारचे समज अधिकच दृढ होत जातात हे मात्र खरे.
पण मग हा खरोखरच जुगार आहे का ? तेच आपण आज पहाणार आहोत.
समजा आपण एखाद्या कंपनीचे शेअर विकत घेतले आहेत. त्या कंपनीचे काही उत्पादन व सेवा असतात त्याचा लाभ सामान्य जनता घेत असते. त्या बदल्यात त्या उत्पादनाची किंमत वा सेवा पुरवण्यासाठीचा मोबदला जनतेकडून गोळा केला जातो. याच जमा झालेल्या निधीमधून त्या उत्पादनाला लागणारा कच्चा माल, कामगारांचे पगार, कारखान्यासाठी जागा, यंत्रसामुग्री, वीज ,पाणी तसेच जाहिरात, ट्रान्सपोर्ट इ. सर्वासाठी लागणारा खर्च केला जातो. हे सर्व आपणास माहित आहेच.
हा सर्व खर्च वजा जाता जी शिल्लक उरते तेव्हढीच रक्कम  त्या कंपनीच्या भागधारकांची (यात  मालकही आलेच) हक्काची असते. मात्र त्या कंपनीच्या परिस्थिती नुसार ही रक्कम मोठी, लहान वा अगदी निगेटीव्हही असू शकते.
म्हणजेच त्या कंपनीचे सप्लायर्स,कामगार आणि अगदी कर्जरोखे घेणारे सुद्धा एक निश्चित रक्कम मिळवणार असतात, आणि या प्रत्येकाला देय असलेली रक्कम दिल्यावर शेवटी नंबर येतो तो भागधारकांचा ! अर्थातच भागधारकाला मिळणारी रक्कम (डिव्हिडंड) ही नेहमी अनिश्चित असल्याने  म्हणजेच भागधारक हा एक प्रकारची 'रिस्क' घेत असल्याने त्याची अशी रास्त अपेक्षा असते कि त्याला मिळणारा फायदा (यात डिव्हीडंड व भांडवली वृद्धी हे दोन्ही आले) हा (निदान दीर्घ कालावधीमध्ये तरी) वरील  संबंधीतांपेक्षा अधिक असावा !
- आणि तसा तो असेल तरच कंपनी सुरू ठेवण्याचा निर्णय घेतला जाईल, नाही का ?
नजिकच्या काळात वा SHORT-TERM साठी मात्र  शेअरबाजार ( म्हणजे आपण गुंतवणूकदारच !) याचाच सतत अंदाज बांधत असतो कि या कंपनीच्या भागधारकांना काय आणि किती फायदा मिळत आहे आणि भविष्यात मिळणार आहे ? यामुळेच  त्या शेअरची किंमत सतत वर-खाली होत असते. म्हणूनच अल्पकालावधीचा विचार करता भागधारकांचे उत्पन्न हे इतर स्थिर उत्पन्न मिळवणार्या वरील घटकांपेक्षा कमीही असू शकते. मात्र कोणत्याही फायद्यात असणार्या आणि दीर्घकाळासाठी आपले व्यवसायातील अस्तित्व वा सहभाग टिकवणार्या वा वाढवणार्या कंपनीच्या भागधारकांना दीर्घ कालावधीचा विचार करता  इतर संबंधित घटकांपेक्षा अधिक फायदा होणार हे ठरलेलेच आहे.
याचाच अर्थ असा कि अल्पकाळात होणार्या शेअरच्या किंमतीतील चढ-उतारामुळे विचलीत  न होता सदर शेअर्स 'होल्ड' करून ठेवले असता अशी एक वेळ येते कि कालांतराने अशा पातळीवर त्या शेअरचे भाव पोचतात कि तेथून एका ठराविक पातळीच्या खाली ते यापूढे कधीही येणार नाहीत !  म्हणजेच तेव्हा मिळणारा फायदा हा 'कायमस्वरूपी' होतो ! तसेच तो इतर स्थिर उत्पन्न देणार्या योजनांपेक्षा अधिकच असतो.

आणि येथेच शेअरमधील गुंतवणूक आणि जुगार यातला फरक स्पष्ट होतो-
जुगारामध्ये अल्पकाळात श्रीमंत होता येतही असेल मात्र दीर्घकाळ जुगार खेळल्यास दिवाळे निघणार हे नक्की असते. त्याउलट शेअरबाजाराचे असते -एखादा उत्तम कंपनीचा शेअर जेवढा जास्त काळ धरून ठेवाल तेवढा फायदा अधिक !
आता असे का होत असावे हे आपण बघुया -
आपण एखाद्या शेअरची खरेदी केली आणि दीर्घकाळासाठी तो होल्ड केला तर त्याच्या किंमतीत होणारी वाढ ही अन्य कोणाचे तरी नुकसान केल्याने होत नसते तर त्या कंपनीची बाजारातील पत म्हणजेच 'VALUE' वाढल्यामुळे झालेली शेअरच्या किंमतीतील वाढ असते.
 (लक्षांत घ्या- येथे मी मुद्दाम 'VALUE' असा शब्द वापरतोय ! ही 'VALUE' आणि बाजारातील त्या शेअरची किंमत यातील फरक कृपया समजून घ्या !)
 'VALUE'  म्हणजे त्या कंपनीने केलेल्या दर्जेदार उत्पादनाची, निर्मितीची आणि त्यामुळे वाढलेल्या बाजारातल्या पतीची, विश्वासाची पावती असते. कंपनीच्या अशा प्रकारच्या  क्षमतेमुळेच बाजारातील शेअरची किंमत वाढून भागधारकाला फायदा होत असतो.
मात्र जुगारात एखाद्याला होणारा फायदा हा अन्य कुणालातरी कफल्लक बनवूनच होतो. जुगारात हे असं का असतं ? कारण जुगारात कोणतेच उत्पादन होत नाही - कशाचीच निर्मिती होत नाही -  ते फक्त पैशाचं फिरवणं असतं - एकाला श्रीमंत तर दुसर्याला कफल्लक बनवणारं ! बाकि काही नाही !
म्हणजेच आपण एखाद्या कंपनीच्या शेअर्समध्ये केलेली गुंतवणूक ही त्या कंपनीला केलेली 'डायरेक्ट' मदत असते, त्या मदतीचा योग्य उपयोग करून ती कंपनी उत्पादन करते आणि त्यामुळे त्या कंपनीची 'VALUE' वाढत जाते. कालांतराने त्या कंपनीच्या शेअरच्या वाढलेल्या  किंमतीमुळे संपूर्ण समाजाची संपत्ती वाढत असते. जुगारात हे कधीच शक्य नाही.
 सारांश हा कि आपण जर आपला पैसा हा दर्जेदार उत्पादने वा सेवा वर्षानुवर्षे देणार्या विविध सेक्टरमधील कंपन्यांच्या शेअर्समध्ये विभागून  (DIVERSIFY)  गुंतवला तर कालांतराने मोठा फायदा होणार हे शेअरबाजाराच्या अनेक वर्षांच्या इतिहासात सिद्ध झालेले आहे.
याचसाठी गुंतवणूक आणि जुगार यातला फरक समजून घेणे आवश्यक आहे. बाजारात यशस्वी होण्यासाठी जी एक मनाची बैठक लागते ती तयार होण्यास यामुळे नक्कीच हातभार लागेल !
 हा लेख वाचताना तुमच्या मनात हा प्रश्न नक्कीच आला असेल कि उत्तम कंपनी कशी निवडायची त्यासंबंधात तसेच  शॉर्टटर्म  ट्रेडींग मध्ये खरेदी -विक्रीचे अचूक  'टाईमिंग'  ज्याला जमते त्यालाच शेअरबाजारात यश मिळते का ?  या विषयी पुढील पोस्ट मध्ये !

Read more »

शेअरबाजाराचे तोंड पहाणार नाही असा निर्णय घेतला असेल तर ...........

मित्रहो,
       खूप दिवसांनी येथे लिहिताना मला आनंद होत आहे. आज ही पोस्ट लिहिताना, गेल्या वर्षभरात शेअरबाजारात झालेल्या तीव्र घसरणीचा संदर्भ येणे साहजिक आहे. आपल्यापैकी सर्वचजण या 'जागतिक' घसरणीमुळे कमी अधिक प्रमाणात तोटा झेलत असणार, पण असे असले तरी अशा वाईट काळामधून प्रत्येक वेळेला बाजार सावरत आलेला आहे हाच इतिहास आहे. तेव्हा सर्वप्रथम मला सांगायचे आहे कि निराश न होता वाट बघा. बाजार स्वस्त झालेला असताना खरेदी करणे मानसिकदृष्ट्या कठीण असते. मात्र काही खरेदी करता नाही आली तरी चालेल, पण हातातील 'उत्तम कंपन्यांचे शेअर्स' पडेल भावात विकण्याची चूक करू नका, कारण याच क्षणाची बाजारातले 'मोठे मासे' वाट बघत असतात.
       आता मी म्हटले कि 'उत्तम कंपन्यांचे शेअर्स...'- म्हणजे नेमके काय ?  उत्तम कंपन्या निवडण्याचे अनेक मार्ग आहेत, त्याप्रमाणे अभ्यास करूनच आपण त्यांची खरेदी केलेली असणार, तरीही तुमच्या मनात शंका असेल कि 'जेव्हा कधी बाजार चढेल तेव्हा माझ्याकडील कंपन्यांच्या शेअर्सचे भाव नक्की वाढतील ना ?'
        आता असे वाटण्याला कारणही तसेच आहे- २००८ मधील मंदीपूर्वी जे शेअर्स तेजीचे नवनवे विक्रम करत होते- (आठवा... पुंज लोइड, डीएलएफ, सुझलोन, युनिटेक इ. अनेक)- ते शेअर्स काही वाईट
कंपन्यांचे नव्हते, मात्र २००९ मध्ये बाजार सावरला गेल्यानंतर आणि पुन्हा सेन्सेक्स २१००० झाल्यानंतरही हे काही शेअर्स पूर्वीची तेजी दाखवू शकले नाहीत. आजही यात गुंतवणूक असलेले माझे अनेक मित्र मला माहीत आहेत.
        तर हे सर्व सांगायचा हेतू हा कि ' सार्वत्रिक मंदीमध्ये आपलेकडील शेअर्स घसरले तर त्याला उपाय नसतो आणि दुःखही तितके होत नाही, मात्र बाजार चढत असतानाही 'फक्त आपलेकडील' शेअर्स
वाढत नसतील तर तीव्र दुःख होते...' मग सर्व शेअरबाजाराचाच राग येवू लागतो आणि अनेकजण निराशेने पुन्हा बाजाराचे तोंड न बघण्याचे ठरवितात. - माझे आजचे लिखाण अशाच मित्रांसाठी आहे.
 आता बाजार चढतो म्हणजे नक्की काय होते? आपल्याकडे सेन्सेक्स आणि निफ्टी या निर्देशांकांच्या आधारे वध-घट ठरवली जाते.  सेन्सेक्समध्ये BSE मधील निवडक ३०, व निफ्टीमध्ये NSE मधील
निवडक ५० शेअर्सच्या भावांनुसार निर्देशांक ठरवला जातो, हे आपल्याला माहीत असेलच. यात प्रत्येक कंपनीला एक ठराविक वेटेज (वजन) दिलेले असते. उदा. रिलायन्स, ओएन्जीसी, कोल इंडीया या काही
मोठ्या आकाराच्या कंपन्यांना जास्त वेटेज असते. साहजिकच जास्त वेटेज असलेल्या कंपन्याच्या भावामधील चढ-उताराचा निफ्टी वा सेन्सेक्सवर अधिक परिणाम होतो, आणि कमी वेटेज असलेल्या
शेअर्सच्या भावामधील चढ-उताराचा निर्देशांकावर तितकासा परिणाम होत नाही. याचाच परिणाम असा होतो कि, काही प्रमुख कंपन्यांमध्ये खरेदी होवून सेन्सेक्स वा निफ्टी वाढलेला तर दिसतो, मात्र तरीही कमी वेटेज असलेले काही शेअर्स न वाढता तसेच राहिलेले किंवा उतरलेलेही असू शकतात. आता बाजारातले 'मोठे मासे' कधी कुठल्या शेअर्समध्ये  खरेदी करतील हे आपल्याला नेहेमीच कळू शकत नाही. आणि म्हणूनच सामान्य गुंतवणूकदार निराशेचा धनी होतो.
 मग यावर उपाय काय? यावर एक 'ढोबळ उपाय' असा कि जास्त वेटेज असलेल्या कंपन्यांमध्ये आपली गुंतवणूक ठेवणे. (सेन्सेक्स मधील लेटेस्ट वेटेज ची यादी मिळवण्यासाठी येथे क्लिक करा.)   पण मग काही उदाहरणे अशीही आहेत कि एखादी जास्त वेटेज असलेली कंपनी, उदा. रिलायन्स गेले २ वर्षभर बाजाराच्या तुलनेत पडेल भाव दाखवत आहे. आता काय करावे ?
मग चढत्या बाजारात तरी निर्देशांकानुसार नक्की चढत जाईल असा कुठला शेअर असेल का? - तर मित्रांनो,... होय, आहे...! त्याचीच माहिती आज घेवूया.
    बेन्चमार्क या असेट मेनेजमेंट कंपनीने २००८ च्या जानेवारीमध्ये भारतातील  Nifty BeES या पहिल्या ETF (एक्स्चेन्ज ट्रेडेड फंड) ची स्थापना केली.

हा एक शेअर नसून, ETF असला तरी तो
NSE वर अगदी एखाद्या शेअरप्रमाणेच खरेदी अथवा विक्री करता येतो. म्हणजेच बाजारात कधीही  NiftyBeES चे अगदी एक युनिटही आपण खरेदी वा विक्री करू शकतो, कितीही काळ 'होल्ड' करून ठेवू शकतो.-
प्रत्येक NiftyBeES युनिट  हे रु.१० एवढ्या दर्शनी मूल्याचे(Face Value) असून बाजारातील त्याची किंमत ही निफ्टी निर्देशांकाच्या सुमारे एक दशांश (१/१०) एवढी असते. (किंवा आपण येथे 'युनिट' ऐवजी 'शेअर' म्हणायलाही काही हरकत नाही, कारण आपल्या दृष्टीने हा एखाद्या शेअरप्रमाणेच असून त्याप्रमाणेच बाजारात त्याचे व्यवहार होतात) म्हणजेच आजची निफ्टी इंडेक्सची किंमत ५००० असेल तर या NiftyBeEs ची बाजारातील किंमत साधारणपणे ५०० रु.च्या आसपास असते. जसा बाजार किंवा निफ्टी वर-खाली होइल तसाच हाही स्वस्त आणि महाग होत असतो, किंवा असेही म्हणता येइल कि  निफ्टीवरच हा आधारभूत असतो.
 

  
NSE वर याचा सिम्बोल 'NIFTYBEES'असा आहे, तर BSE वर याचा 'टिकर नं.' 590103 आहे. मात्र याचे व्यवहार NSE वरच करावेत, कारण BSE वर याचे  व्यवहार अतिशय मर्यादीत होतात म्हणजेच
Volume कमी असल्याने Bid price - Ask price मध्ये खूप तफावत राहून त्यामुळे योग्य किंमत न मिळण्याची शक्यता असते. एनएसई वर मात्र भरपूर Volume असतो.
   निफ्टीबीझ चे फायदे -
 # इतर कोणत्याही शेअरप्रमाणे आपण आपल्या ब्रोकरला सांगून सहजपणे खरेदी वा विक्री करू शकतो.
 # निफ्टीच्या म्हणजे बाजाराच्या चढउतारानुसार हा वर-खाली होत असल्याने Short Term वा Long Term दोन्ही प्रकारच्या ट्रेडर्सना सोयीस्कर.
 # निफ्टीच्या किंमतीच्या एक दशांश किंमतीस मिळत असल्याने छोट्या गुंतवणूकदारांना सहज घेता येतो. (निफ्टी फ्युचर्सचे व्यवहार हे तुलनेने अधिक महाग असून Risky ही असू शकतात)
 # वरीलप्रमाणे ट्रेडींगसाठी सोयीस्कर असल्याने बाजारात उत्तम Volume असतात.
 # याची किंमत ही निफ्टीमधील ५० शेअर्सच्या किंमतीवर आणि त्यांच्या Demand-Supply वर थेट अवलंबून असून कोणा फंड मेनेजरच्या कामगिरीवर अवलंबून नसते.
 # निफ्टीबीझचा एक शेअर घेणे म्हणजे भारतातल्या ५० प्रमुख कंपन्यांमध्ये एकाचवेळी गुंतवणूक करण्यासारखे आहे. यामुळे सगळा पैसा एकाच कंपनीमध्ये वा सेक्टरमध्ये गुंतवला जात नाही, आणि  भांडवल नष्ट होण्याचा धोका रहात नाही.
 वरील सर्व फायद्यांमध्ये थोडासा तोटा असा आहे कि  निफ्टीबीझ हा इतर शेअर्सच्या तुलनेत मंद हालचाल करतो, कारण तो ५० शेअर्सशी निगडीत आहे. म्हणजेच निफ्टी १०० पोइन्टने हालेल तेव्हा निफ्टीबीझ साधारणपणे १० पोइन्टने हालेल, पण याला तोटा न म्हणता मी स्थिरता आणि सुरक्षितता म्हणेन !
 यापूर्वी 'निफ्टी पी/ई' आणि त्याआधारे करता येणारी गुंतवणूक याविषयी मी येथे लिहिलेले आपणास आठवत असेलच. मग आता जेव्हा 'निफ्टी पी/ई रेशो' स्वस्त होवून गुंतवणूक करावीशी वाटेल तेव्हा नक्की कुठला शेअर घ्यावा हा प्रश्न पडायला नको ...  निफ्टीबीझ घ्या आणि बाजार वाढेल तेव्हा हमखास फायद्याची हमी बाळगा !
शेअरबाजारात कधी कोणी फायद्याची हमी देत नसतो, मात्र 'चढत्या बाजारात तरी' नक्कीचा फायदा याद्वारे मिळवा आणि शेअरबाजाराचे तोंड पुन्हा पहाणार नाही असा निर्णय घेतला असेल तर पुन्हा एकदा
विचार करा ....!

Read more »

शेअरबाजारात १०० टक्के नफा कमवायचाय?

शेअरबाजारात १०० टक्के नफा कमवायचाय?-१०० टक्के अचूक (Sure-Shot) टिप्स-
  "आमच्या वर्षानुवर्षाच्या निरीक्षण आणि अभ्यासानंतर आणि अतिशय मेहनत घेवून आम्ही अशी एक ट्रेडींगची पद्धत(STRATEGY) तयार केलेली आहे कि त्यानुसार  पुढील महिन्यात शेअरबाजार वर चढणार कि खाली येणार याचा १०० टक्के अचूक अंदाज करता येतो.दर महिन्याच्या सुरुवातीला आम्ही  तुम्हाला इमेल ने ही "१०० टक्के अचूक टीप" पाठवत जावू. आपणांस जर आमचा परफोर्मन्स पहायचा असेल तर ४ टिप्स ट्रायल म्हणून/पूर्णपणे मोफत दिल्या जातील. इच्छूकांनी आपला इमेल पत्ता आम्हाला कळवावा." 

           थांबा...थांबा ....हे मी म्हणत नाहीये ! तर -अशा प्रकारची जाहिरात इंटरनेटवर पाहिलीत तर आपली प्राथमिक प्रतिक्रिया काय होईल?
  मला खात्री आहे कि बहूतेक जण - "बघु या तरी या टीप्स किती अचूक ठरतायत त्या-" असे म्हणून यात (चकटफू म्हणून तरी नक्की) रस घेतील.
 विविध मिडीया,इंटरनेट आणि सोशल नेटवर्कच्या मदतीने, सदर जाहिरात वाचलेल्या लाखो वाचकांपैकी  हजारो जण आपले इमेल पत्ते पाठवून या "फ्री टीप्स" ची मागणी करतील.

    समजा "अमोल" हा या फ्री टीप्सचा एक सबस्क्राइबर आहे. १०० टक्के अचूक टीप्सची त्याला उत्सुकता आहे, मात्र तो तसा विचारी आहे. या टीप्सच्या अचूकतेबद्दल त्याला शंकाही आहेत.
त्याला इमेल द्वारे पहिली टीप मिळते - त्यानुसार या महिन्यात बाजार तेजी दाखवणार असून खरेदीचा सल्ला दिला जातो. अमोल आता महिनाभर नुसते निरीक्षण करायचे ठरवतो.बाजारात हळूहळू पण सतत वाढ होत जाते, आणि महिनाअखेरीस बाजाराने चांगलीच वाढ दाखवलेली असते.अशा प्रकारे पहिल्या महिन्याची टीप १०० टक्के अचूक ठरलेली असते.अमोल खूष होतो,पण सावधही असतो. सलग तीन टीप्स बरोबर आल्या तरच तो त्यानुसार बाजारात पैसे लावायचे ठरवतो.
अमोलला आता दुसर्या महिन्याच्या टीप्सविषयी उत्सुकता लागून रहाते.

अखेर दुसर्या महिन्याची टीप येते- त्यानुसार बाजार आणखी वर जाणार असतो.अमोलला जरा नवल वाटते, कारण बाजार आता महाग झाला आहे याची त्याला जाणीव असते.काही दिवस बाजार त्याच पातळीवर राहून पुन्हा एकदा उसळी घेतो आणि महिना अखेरीस त्याने नवी उंची गाठलेली असते.याही वेळी प्रत्यक्ष बाजारात पैसे न घालता त्याने नुसतेच निरीक्षण केलेले असते.जर टीप्सनुसार पैसा लावला असता तर- त्याला वाटून जाते. पण सलग तीन टीप्स अचूक ठरल्या तरच पैसे लावू या -उगाच रिस्क कशाला घ्या? असे म्हणून तो पूढील महिन्याच्या टीप्सची वाट बघू लागतो.

लवकरच तिसर्या महिन्याची टीप येते. यावेळेस जरा वेगळी टीप असते.बाजारात या महिन्यात घसरण होणार असल्याचा इशारा देवून वेळीच विक्री करून पैसा मोकळा करण्याचा सल्ला दिलेला असतो.याचवेळी टीव्हीवरचे एक्स्पर्ट, इतर मिडीयावाले मात्र बाजाराची तेजी अशीच काही काळ चालू रहाणार असल्याचे सांगत असतात.त्यासाठी उत्तम औद्योगिक प्रगतीचे दाखलेही दिले जात असतात.अमोलची उत्सुकता आता ताणली जाते.यावेळी तरी टीप खोटी ठरणार असेच त्याला वाटत असते.पण घडते उलटेच! बराच महाग झालेला बाजार वाढायचा थांबतो, आणि रोज थोडा थोडा घसरत जावून महिना अखेरीस तर जोराने खाली येतो. याही वेळी टीप १०० टक्के अचूक ठरलेली असते.अमोल आता मात्र उत्साहित होतो.या टीप्सच्या खरेपणाबद्दल त्याला आता खात्री पटत चाललेली असते. तेव्हा आता चौथ्या म्हणजेच शेवटच्या फ्री टीप्सचा थोडा फायदा करून घ्यायचे तो ठरवतो. यावेळी तो टीप्सनुसार बाजारात व्यवहार करायचे ठरवतो, मात्र तरीही थोडी  सावधगिरी म्हणून फक्त २५००० रु. लावायचे ठरवतो.

अखेर शेवटची फ्री टीप देणारा इमेल येतो. यावेळेला बाजारात खरेदीचा सल्ला दिलेला असतो.कारण बाजार पुन्हा वरची दिशा धरणार असल्याचे स्पष्ट म्हटलेले असते.अमोल त्यानुसार काही शेअर निवडून त्यात खरेदी करतो. खरेतर महिन्याच्या सुरुवातीला तरी बाजारात मंदीचे वातावरण असते.संथपणाने बाजार खाली खालीच जात असतो.वाढती महागाई,महाग होत असलेले क्रूड तेल,आखातातील युद्ध इत्यादी बातम्या वातावरण अधिकच गढूळ करत असतात.सर्व एक्स्पर्टही बाजार आणखी किती खाली जावू शकेल याचे विश्लेषण करत असतात. अमोलने घेतलेले शेअरही तोट्यात जावू लागतात.अमोलला आता आपले चूकले असे वाटू लागते, पण तो महिनाअखेर पर्यंत थांबायचे ठरवतो. दरम्यान अर्थमंत्री काही निवेदन करतात, रिजर्व बेंक आणि म्युचुअल फंड काही धोरणात्मक निर्णय घेतात-आणि काय आश्चर्य! बाजार अचानक उलटा फिरतो.वेगाने वाढत जावून महिन्याच्या शेवटी तर प्रचंड वाढलेला असतो. अमोलचे शेअर्सही ८००० रु.ची भरघोस वाढ दाखवत असतात.

"१०० टक्के अचूक टीप्स"वर त्याचा आता मात्र पक्का विश्वास बसतो. अमोलला दुहेरी आनंद झालेला असतो, कारण त्याला झालेल्या फायद्याबरोबरच भविष्यातील गडगंज फायद्याची स्वप्ने पडू लागलेली असतात.
अमोलसारखाच फायदा झालेले आणखीही बरेच "लकी" लोक असतात. त्या सर्वांना काही दिवसांनी एक इमेल येतो.-
"आम्ही आतापर्यंत आपल्याला ४ महिन्याच्या ४ अचूक टीप्स पाठवल्या असून त्याची विश्वासार्हता आपल्याला नक्कीच पटली असेल.आपल्यापैकी काहीजणांनी तर भरघोस फायदाही कमवला असेल. हे सर्व आमच्या वर्षानुवर्षाच्या सखोल अभ्यासाचे फलित आहे.सदर टीप्सचा लाभ यापूढेही मिळत रहाण्यासाठी आपल्याला आमची वार्षिक सबस्क्रीप्शन फी म्हणून फक्त २५००० रु. भरायचे आहेत, आणि अशाच १०० टक्के अचूक टीप्स आम्ही तुम्हाला वर्षभर पाठवत जावू.

अमोलला आता करायचे असते एवढेच कि "१०० टक्के अचूक टीप्स" कायम मिळण्यासाठी सब्स्क्रीप्शन म्हणून थोडेसे पैसे भरायचे आणि नंतर? नंतर अफाट फायदा कमवायचा.
अमोल मग वेळ घालवत नाही.वर्षभराची फी म्हणून २५००० रु. भरतो आणि "१०० टक्के अचूक टीप्स" नुसार ट्रेड करून मोठा फायदा कमवण्यासाठी बाजारात बराच पैसाही ओततो.
पण होते काय, कि दर महिन्याला नियमीतपणे टीप्स तर येतात पण कधी त्या बरोबर ठरतात तर कधी चूक ! -म्हणजे पहिल्या ४ महिन्याप्रमाणे "१०० टक्के अचूक" असे काही होताना दिसत नाही. अशा प्रकारे काही महिने जातात. बाजारात अमोलचा बराच पैसा अडकून बसतो.त्याने पाहिलेली गडगंज फायद्याची स्वप्ने कुठल्याकुठे विरून जातात.  - त्यांनी तर १०० टक्के अचूकतेची खात्री दिली होती ! मग हे असे कसे झाले? का झाले ? त्याने पुन्हा पुन्हा त्यांची जाहिरात अणि इमेल वाचून काढले- तर त्याखाली बारीक अक्षरात एक तळटीप दिलेली आढळली-
डिस्क्लेमर- "आमच्या टीप्स या खरोखरच अचूक असल्या आणि आमच्या सबस्क्राईबर्सना आम्ही त्याची खात्री देत असलो तरी कायदेशीररित्या आम्ही तशी हमी देवू शकत नाही."
आता काय करावे ते त्याला कळेचना!
 तुम्ही अंदाज करू शकाल का कि नेमके झाले होते तरी काय ?

नेमके झाले होते असे कि सुशिक्षीत आणि विचारी असलेला अमोल सुद्धा चक्क एका "STOCK-TIPS-SCAM" ला बळी पडला होता.

कसा ते आपण बघुया-

सुरुवातीला म्हटल्याप्रमाणे जाहिरातीच्या मदतीने इमेल पत्ते किंवा मोबाइल क्रमांक मिळवून किमान दहाहजार जंणांचा एक सबस्क्राइबर ग्रूप केला जातो.यापैकी निम्म्या म्हणजे ५००० लोकांचे दोन गट केले जातात.यापैकी एका गटाला बाजार वाढणार असल्याचा म्हणजेच खरेदीचा सल्ला दिला जातो, तर दुसर्या गटाला बाजार घसरणार असल्याचा म्हणजेच विक्रीचा सल्ला दिला जातो.
महिन्याच्या शेवटी साहजिकच कोणत्यातरी एका गटाला म्हणजेच तब्बल ५००० जणांना "१०० टक्के अचूक" टीप पोचलेली असते.
दुसर्या महिन्यात आधीच्या दोन गटांपकी फक्त या "लकी" ठरलेल्या ५००० लोकांनाच पुन्हा टीप दिली जाते -अर्थातच पुन्हा २५०० जणांचे दोन गट केले जातात, व त्यातील एका गटाला खरेदीचा तर दुसर्या गटाला विक्रीचा सल्ला दिला जातो. दुसर्या महिन्याअखेरीस ज्या गटाला अचूक सल्ला पोचला आहे अशा २५०० जणांचे पुन्हा एकदा प्रत्येकी १२५० जणांचे दोन गट करून त्यांना तिसर्या महिन्यासाठी पूर्वीप्रमाणेच खरेदी व विक्रीचा सल्ला दिला जातो. तिसर्या महिन्याच्या अखेरीस साहजिकच १२५० जणांना अचूक टीप मिळालेली असते.यातले बहूतेक लोक आता या टीप्सवर पक्का विश्वास ठेवू लागलेले असतातच. त्यातच चौथ्या महिन्यासाठीची टीप येते-अर्थातच याहीवेळी ६२५ जणांना खरेदीचा व ६२५ जणांना विक्रीचा सल्ला दिलेला असतो.

अशा प्रकारे चार महिने सलगपणे चार अचूक टीप्सचा लाभ झालेले तब्बल ६२५ लोक असतात. आणि अमोल नेमका याच लकी(!) ६२५ जणांमध्ये होता.

आता पुढचा हिशेब मी सांगायला हवा ? थोड्याफार फरकाने या ६५० पैकी सर्वच जण अमोलप्रमाणेच विचार करतात आणि १०० टक्के अचूक टीप्सच्या आशेने एका वर्षासाठी २५००० रु.हसत हसत भरतात. समजा अगदी कमीतकमी म्हणजेच सुमारे ३०० जणांनी जरी पैसे भरले तर एकूण रक्कम होते चक्क ७५ लाख रु.!!!
शेअरबाजाराचा कुठलाही अभ्यास न करता काही मंडळी फक्त असे उद्योग करतात आणि अमाप पैसा कमावतात.या आणि अशा प्रकारांपासून मराठी गुंतवणूकदार/ट्रेडर्सनी नेहमी सावध राहिलेले बरे म्हणून, इंटरनेटवर मुशाफिरी करता करता अशा SCAM बद्दल वाचनात आले ते माझ्या वाचकांपुढे ठेवावेसे वाटले.
आशा आहे कि आपणा सर्वांस ही माहिती उपयुक्त वाटेल.

Read more »